Η Ιθάκη ήταν τελικά η Κεφαλονιά;

Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιότητας μπορεί να βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στη λύση του.

Ιθάκη ή Κεφαλονιά το νησί του Οδυσσέα; Κεφαλλονιά ή Ιθάκη η κατοικία του Οδυσσέα;

Μέχρι σήμερα η Ιθάκη του Οδυσσέα εκτιμάται ότι είναι το γνωστό νησί του Ιονίου Πελάγους. Αλλά η ομάδα του Ρόμπερτ Μπίτλστόουν, σε συνεργασία με τους Τζεϊμς Ντίγκλ από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, και τον Τζον Άντερχιλ γεωλόγο από το Εδιμβούργο, διεξάγουν έρευνες από το 2003 στην Κεφαλλονιά και από το 2005 γεωλογικές έρευνες στον Ισθμό της Παλικής που συνδέεται με το υπόλοιπο νησί.

Ο Ρόμπερτ Μπίτλστοουν είναι επιχειρηματίας και ιδιοκτήτης της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων με το όνομα «Μετάπραξις» (σαφές δείγμα της αγάπης του για τα ελληνικά). Μεγαλώνοντας μάθαινε αρχαία ελληνικά και πάντοτε ήτανν θαυμαστής της Ελλάδας. Έκανε συχνά διακοπές στην Ελλάδα, ακόμη και το ταξίδι του μέλιτος με την γυναίκα του ήταν στην Ελλάδα.

Σε ένα από τα τελευταία του ταξίδια στην Κεφαλονιά ξαναδιάβασε την Οδύσσεια και κάτι δεν του πήγαινε καλά: «Λέει "εγώ είμαι ο Οδυσσέας, κατάγομαι από την Ιθάκη" και μετά περιγράφει λεπτομερώς που βρίσκεται η πατρίδα του και αυτό ήταν που μου τράβηξε την προσοχή. Έτσι, κοίταξα τον χάρτη και σκέφτηκα ότι δεν έβγαινε νόημα».

Ο Μπίτλστοουν τότε έρχεται σε επαφή με...
τον καθηγητή Τζέιμς Ντιγκλ, ο οποίος διδάσκει αρχαία ελληνικά στο διάσημο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το Κουίνς Κόλλετζ. Ο καθηγητής Ντιγκλ θυμάται απέξω το κομμάτι που μπέρδεψε τον Μπίτλστοουν: «Είμαι ο Οδυσσέας, γιος του Λαέρτη στον κόσμο φημισμένος για στρατηγήματα. Το όνομά μου έχει φτάσει στους ουρανούς, η ίδια η Ιθάκη κείται χαμηλά πιο απομακρυσμένη στο πέλαγος προς το λυκόφως, τα υπόλοιπα νησιά, χωριστά, βλέπουν την αυγή και τον ήλιο». Είναι αδύνατον να ταυτιστεί αυτή η περιγραφή της Ιθάκης από τον Όμηρο με την θέση της σύγχρονης Ιθάκης, η οποία δεν είναι απομακρυσμένη προς το λυκόφως-την Δύση.

Για να ισχύουν αυτά που γράφει ο Όμηρος, ο Μπίτλστοουν και ο Ντιγκλ προχώρησαν στην υπόθεση ότι η Κεφαλονιά στα χρόνια του Οδυσσέα ήταν χωρισμένη στα δύο και ότι η χερσόνησος της Παλικής ήταν στην πραγματικότητα η Ομηρική Ιθάκη. Οδηγός τους σε αυτή τη θεωρία ήταν ο διάσημος γεωγράφος της αρχαιότητας ο Στράβων. Μαζί με τον καθηγητή Ντιγκλ μπήκανε στην κλειστή παλιά ιστορική βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κουίνς, εκεί όπου φυλάσσεται ο πολύτιμος τόμος της γεωγραφίας. Ο Στράβωνας περιγράφει ένα στενό κανάλι που χωρίζει την Κεφαλονιά στα δύο. «Λέει ότι στο στενότερο σημείο του νησιού σχηματίζεται ένας ισθμός που είναι τόσο χαμηλός που πολλές φορές βρισκόταν κάτω από την θάλασσα από την μία άκρη ως την άλλη».

Σύμφωνα με την θεωρία Μπίτλστοουν, οι καταστροφικοί σεισμοί στην περιοχή δικαιολογούν τις κατολισθήσεις που στο πέρασμα των αιώνων κάλυψαν τον ισθμό του Στράβωνα και ένωσαν τελικά την Παλική με την Κεφαλονιά. Για να το αποδείξουν αυτό, οι δύο Βρετανοί χρειαζόντουσαν την συνδρομή ενός γεωλόγου. Στράφηκαν στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου εκεί όπου διδάσκει ο καθηγητής Γεωλογίας Τζον Αντερχιλ. Ο Αντερχιλ είχε κάνει την διδακτορική του διατριβή στην Κεφαλονιά, τον συναντήσανε στο ιστορικό κτίριο του Γεωλογικού Συλλόγου στο Λονδίνο.
«Το 2003, λέει ο Αντερχιλ, έλαβα ένα ξαφνικό τηλεφώνημα από τον Ρόμπερτ και τον Τζέιμς και θυμάμαι ότι ξεκίνησαν λέγοντας μου ότι δεν είναι τρελοί. Η εμπλοκή ενός γεωλόγου σε ένα τέτοιο σχέδιο είναι ασυνήθιστη και αποτελεί ρίσκο αλλά εγώ σκέφτηκα ότι είναι μία ενδιαφέρουσα θεωρία που αξίζει να δοκιμαστεί».

Η ομάδα Μπίτλστοουν χρησιμοποίησε τις πιο προηγμένες γεωφυσικές μεθόδους και τα πιο σύγχρονα μηχανήματα για να κάνει την ακτινογραφία της περιοχής που θεωρούν ότι βρίσκεται ο ισθμός. Χρησιμοποίησε ακόμα και δορυφορικές φωτογραφίες από την Νάσα.

Μετά από γεωτρήσεις, ο Αντερχιλ εξηγεί ότι εντυπωσιάστηκε όταν ανακάλυψε ένα απολίθωμα κοχυλιού που μπορεί να εξηγεί ότι στο σημείο εκείνο υπήρχε θάλασσα. Όμως η αλήθεια είναι ότι η θεωρία της ομάδας Μπίτλστοουν βασίζεται μόνο σε μία υπόθεση.
«Είναι μία υπόθεση που αξίζει να διερευνήσουμε αλλά είναι όντως μία υπόθεση. Αν δεν επαληθευτεί, τότε θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας για το που βρίσκεται η Ομηρική Ιθάκη γιατί τα ερωτήματα παραμένουν, εκτός και αν θεωρήσουμε ότι ο Όμηρος ήταν γεωγραφικά ηλίθιος και παθολογικός ψεύτης».

Ο Ρόμπερτ Μπίτλστοουν παράλληλα με τις έρευνες έγγραψε το βιβλίο «Odysseus Unbound: The Search for Homer's Ithaca - Οδυσσέας Λυόμενος. Η αναζήτηση της ομηρικής Ιθάκης». Οταν το βιβλίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά, το 2005, απέσπασε την προσοχή του κοινού αλλά και της διεθνούς πανεπιστημιακής κοινότητας, με τη θεωρία του ότι η ομηρική Ιθάκη ήταν στην πραγματικότητα ένα τμήμα της σημερινής Κεφαλονιάς.
Το 2008 το βιβλίο κυκλοφόρησε και στα ελληνικά, σε έναν φροντισμένο τόμο εξακοσίων σελίδων από τις εκδόσεις Πολύτροπον. Η "τριάδα" μόλις είχε επιστρέψει από την Κεφαλονιά, όπου συνεχίζαν πλέον με τις γεωλογικές μελέτες, για να παρουσιάσουν δτις 14 Μαρτίου 2008, στο Μπενάκειο την ελληνική έκδοση του βιβλίου.


Σημαντικό ρόλο στην όλη υπόθεση παίζει και το μικρό χωριό του Αθέρα, βόρεια της Παλικής. Ο γιαλός του, το Πόρτο-Αθέρα, σύμφωνα με την θεωρία του Ρόμπερτ Μπίτλστόουν, είναι ο κόλπος του "Φόρκυνα" της Οδύσειας, όπου οι Φαίακες άποβίβασαν τον Οδυσσέα, το δε χωριό, σε υψόμετρο περίπου 250-270 μέτρων, είναι το χοιροστάσιο του Εύμαιου, όπου ο ήρωας συναντήθηκε με τον πατέρα του Λαέρτη.





Περισσότερα στην σελίδα του http://www.odysseus-lyomenos.org./index.html