Ενα μικρό βιβλιοπωλείο

Λίγο πριν από την κατάρρευση του 1922, αρκετοί Ελληνες επιχειρηματίες αντιλαμβανόμενοι εγκαίρως την επικείμενη καταστροφή εκποίησαν τις περιουσίες τους στην τουρκική πλευρά και αναζήτησαν την τύχη τους είτε στην Ελλάδα είτε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ανάμεσά τους δύο αδέλφια...
που είχαν βιομηχανία μπισκότων. Αποφάσισαν να τη μεταφέρουν στη Γαλλία. Πήραν το καράβι με ενδιάμεσο σταθμό (μιας εβδομάδας) τον Πειραιά. Στο ξενοδοχείο, το επόμενο πρωί κατέβηκαν για πρωινό και ζήτησαν από τον ξενοδόχο να τους φέρει μπισκότα. Εκείνος τους είπε πως τέτοια πράγματα δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Τα δύο αδέλφια κοιτάχτηκαν, έκαναν μια πρώτη έρευνα και τελικά αποφάσισαν να ανοίξουν το εργοστάσιο στην Ελλάδα. Ηταν οι αδελφοί Παπαδόπουλοι. Αναζήτησαν λοιπόν χώρο και τον βρήκαν στα Κάτω Πετράλωνα, όπου κατασκεύασαν ένα όμορφο πέτρινο κτίριο (σήμερα εκεί στεγάζονται το 12ο γυμνάσιο και λύκειο). Το «μπισκοτάδικο» (μεταφέρθηκε στον σημερινό χώρο στην Πέτρου Ράλλη, τέλη δεκαετίας '50) γέμισε -εκτός από μυρουδιές- την περιοχή και τους κατοίκους με μνήμες. Τότε τα μπισκότα ήταν μια ακριβή πολυτέλεια για τα παιδιά, αλλά οι Παπαδόπουλοι φρόντισαν και γι' αυτά. Από μια διπλανή πόρτα και σε πολύ χαμηλές τιμές έδιναν τα σπασμένα μπισκότα στα πιτσιρίκια της γειτονιάς.

Τα στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο του ιστορικού Δημήτρη Λιβιεράτου, με θέμα «Τα Πετράλωνα κάποτε, τα Πετράλωνα που ζήσαμε». Αλλά η είδηση δεν είναι μόνο το βιβλίο. Είναι μια ιστορία πόλης που βρίσκεται πίσω από τις 101 σελίδες.

Η πλατεία Μερκούρη στα Ανω Πετράλωνα δεν ήταν και πολύ διαφορετική από τις άλλες πλατείες της Αθήνας έστω κι αν λόγω της γειτνίασης με το αρχαιολογικό hard core της πόλης είχε πολλές αφορμές να ξεχωρίσει. Ενα-δυο καφενεία, δυο ψησταριές, το ταβερνάκι που πήγαινε και δεν πήγαινε και ένα αμήχανο εγκαταλελειμμένο παρκάκι στο κέντρο, ίσα να δικαιολογήσει το όνομα της γιαγιάς της Μελίνας.

Πριν από λίγα χρόνια, ο Χρήστος, Πετραλωνίτης, άνοιξε εκεί, σε ένα πολύ μικρό χώρο, το βιβλιοπωλείο: Το «Αμόνι». Οχι από αυτά που εκτός από το τυπικό δεν έχουν τίποτε άλλο να δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό. Το «Αμόνι» ήταν βιβλιοπωλείο με τα όλα του. Στα (λιγότερα από) 10 τετραγωνικά του χωρούσαν οι νέοι (και ψαγμένοι) τίτλοι της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Η βιτρίνα του άλλαζε συνεχώς, αλλά το ερώτημα στους περίοικους παρέμενε σταθερό: «Μα εδώ βιβλιοπωλείο; Σε ποιον θα πουλήσει;»

Ομως, το «Αμόνι» εκεί. Σταθερό. Μια αρχαιολόγος της περιοχής άρχισε να κάνει τις παραγγελίες της. Και μετά κι άλλοι, όχι πολλοί. Το 2005, ο Χρήστος αποφάσισε να το κλείσει. Ηθελε να γράφει βιβλία κι όχι να πουλάει. Τότε, φιλικό του ζευγάρι που ζούσε στην περιοχή της πλατείας από το 1999 αποφάσισε να το κρατήσει ανοιχτό. Γρήγορα κατάλαβαν πως ένα τόσο δα βιβλιοπωλείο έπρεπε πρώτα να χωρέσει στη γειτονιά. Το «Αμόνι» άνοιξε και μία μικρή νέα αγορά: Φθηνά μεταχειρισμένα βιβλία. Περίπου δωρεάν. Κι άλλα εντελώς δωρεάν. Ολο και περισσότεροι σταματούσαν στο μικρό πεζοδρόμιο απέναντι από την πλατεία. Το κέφι περίσσευε. Και η οργανωτικότητα. Σιγά σιγά κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής δικτυώθηκαν μέσα από το Ιντερνετ. Ενημερώνονταν για νέα βιβλία, αλλά γρήγορα άρχισαν να συζητούν για τα προβλήματα της γειτονιάς. Και, το επόμενο βήμα, το «Αμόνι» έγινε το πραγματικό κέντρο της περιοχής. Μια νέα πλατεία. Οχι ρημαγμένη, όχι ντροπαλή. Η «Πολιτιστική Ομάδα Πετραλώνων» ήταν θέμα χρόνου. Ξεκίνησαν με προβολή της ταινίας «Το Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη, και χαιρετισμό του πρωταγωνιστή της ταινίας, Ερρίκου Λίτση. Στην πλατεία συγκεντρώθηκαν περίπου 80 κάτοικοι. Αυτό και αν ήταν επιτυχία. Μετά άρχισαν κι εκδηλώσεις «ρεφενέ». Γιορτές με τσίπουρο και κρασί, γνωριμία με «έθνικ» κουζίνες -τι γλυκό πρόσχημα για να γνωριστούν Ελληνες και μετανάστες-, βραδιές με φεγγάρι και πολλά ακόμη.

Στα δυόμισι περίπου χρόνια η Πολιτιστική Ομάδα έχει οργανώσει παρουσιάσεις βιβλίων, όπως «Το εγχειρίδιο ιχθύων» του Ρ. Φλάναγκαν (εκδόσεις Αγρα), «Η ομορφότερη ιστορία του κόσμου», του Παντελή Καλιότσου, το «Palestine» από τις εκδόσεις ΚΨΜ και ταυτόχρονα έκθεση φωτογραφίας για την Παλαιστίνη, βραδιές αντιπολεμικής λογοτεχνίας και τα καλοκαίρια βραδιές τής πολύ αγαπημένης τους αστυνομικής λογοτεχνίας. Λίγο καιρό πριν, στη θέση της ψησταριάς που είχε κλείσει άνοιξε η «Βραζιλιάνα». Ενα μπαρ που μάλλον έβαλε το σύνορο στα «must τρεντάδικα» του διπλανού Θησείου. Περιβάλλον χαλαρό με τάβλι και σκάκι τα πρωινά, χώρος για να διαβάσεις την εφημερίδα σου, για να αναζητήσεις στον «πίνακα ανακοινώσεων» νέα και ευκαιρίες από τη γειτονιά. Ενα μπαρ που ήρθε κι έδεσε με το «Αμόνι» και πολλές φορές έχει φιλοξενήσει εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Ομάδας.

Η πλατεία έχει αλλάξει. Δεν είναι ένας ακάλυπτος χώρος ανάμεσα στις οικοδομές, ούτε ένας πληκτικός σκυλότοπος.

Ολα ξεκίνησαν από αυτό το μικρό βιβλιοπωλείο. Που, φέτος, πιστό στην ανάγκη να μεγαλώσουμε τα σπίτια μας για να χωρέσουμε εμείς πρώτα, προχώρησε και στην πρώτη του εκδοτική προσπάθεια: Είναι το βιβλίο του Δημήτρη Λιβιεράτου. Που παρουσιάστηκε ανάμεσα σε άλλους στους μικρούς μαθητές του 78ου δημοτικού. Δυο βήματα από την πλατεία. Οι μικροί εντυπωσιάστηκαν για τα βήματα άλλων εποχών στην ίδια περιοχή. Και οι μεγαλύτεροι έμαθαν κι άλλα. Οπως ότι το «τέρμα τα δίφραγκα» (δίδραχμα) είναι φράση που βγήκε εκεί όταν υπήρχε το τραμ: «Το εισιτήριο του τραμ μέχρι το Θησείο ήταν δύο δραχμές και μέχρι την Ομόνοια 2,5 δραχμές. Μόλις λοιπόν έφθανε το τραμ στο Θησείο, ο εισπράκτορας φώναζε: Τέρμα τα δίφραγκα».


Ιnfo

- Δημήτρη Λιβιεράτου, «Τα Πετράλωνα κάποτε, τα Πετράλωνα που ζήσαμε», Αθήνα 2009, εκδ. Αμόνι

- Frederic Barbier, «Ιστορία του Βιβλίου», Αθήνα 2008, εκδ. Μεταίχμιο

- «Είμαστε Παντού» (συλλογικό), Αθήνα 2003, εκδ. Οξύ-Ποντίκι


Tου Τακη Καμπυλη  24/5/09   - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

πηγή: ΑΝΑ-ΜΠΑ